Slimme fietstechnologie ondersteunt ouderen

Slimme fietstechnologie die ouderen helpt de juiste keuzes in het verkeer te maken. Het lijkt verre toekomstmuziek, maar dankzij het werk van UT-promovenda Carola Engbers is het een stuk dichterbij.

De laatste jaren neemt het aantal fietsongelukken toe. 65-plussers hebben drie keer zoveel kans op een ongeluk tijdens het fietsen als jongere mensen. Die kans kan misschien worden verkleind. UT-promovenda Carola Engbers heeft in haar proefschrift gekeken of technologie oudere fietsers kan ondersteunen in veilig en comfortabel fietsen.

Met nieuwe technologieën en onderzoek van Roessingh Research and Development, Indes (een product innovatie bedrijf), de Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO) en de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) kunnen fietsers eerder gewaarschuwd worden voor achteropkomend verkeer en kunnen de fietsers met speciale lichten hun snelheid en richting aangeven.

Een enkelzijdig ongeluk, bijvoorbeeld een botsing met een paaltje, gebeurt bijna nooit uit het niets. “Er gaat vaak een interactie met een andere verkeersdeelnemer aan vooraf”, vertelt Engbers. “Iemand schrikt bijvoorbeeld van iemand anders en belandt daardoor in de berm.” Hoe technologie de interactie tussen oudere fietsers en andere weggebruikers kan verbeteren is één van de drie onderdelen uit haar proefschrift. Daarnaast keek ze naar de behoefte van ouderen aan technologie en kenmerken van oudere fietsers die een valongeluk hebben meegemaakt.

Een auto zonder remlichten of richtingaanwijzers kunnen we ons nu niet meer voorstellen. “Veel van de technologieën voor auto’s zijn nooit getest voor de fiets, dus hebben wij gekeken waar behoefte aan was en wat fietsers fijn vonden”, vertelt Engbers, “ook zijn effecten op mentale werklast en fietsgedrag onderzocht.”

In haar onderzoek fietsten 21 ouderen die nog regelmatig fietsen op een soort hometrainer voor een scherm. Aan het stuur waren ledlampjes en handvaten met een trilfunctie bevestigd. De lampjes kleurden groen als er geen achteropkomend verkeer was en rood als er wel achteropkomend verkeer was. De handvaten trilden alleen bij achteropkomend verkeer. Hieruit bleek dat mensen de voorkeur hadden voor trillingen als waarschuwing. Dit signaal komt alleen als het nodig is, waardoor de fietser zijn aandacht bij het verkeer kan houden.

Een kant en klaar veiligheidssysteem voor op de fiets is er nog niet. Daarvoor is nog meer onderzoek nodig. “We hebben in eerste instantie gekeken of er potentie was voor technologische hulpmiddelen op de fiets en wat de effecten er van waren op gedrag, afstand tot de berm of tegenligger en mentale werklast”, aldus Engbers. Die potentie is er, maar er moet meer getest worden voordat de technologie in de winkel te vinden is.